Những lưu ý khi chọn mua máy câu đứng

Máy spinning có thể câu được mọi nơi, mọi địa hình, tiện lợi và dễ sử dụng

Thế giới câu cá đang dần chứng kiến một sự soán ngôi quyết liệt của dòng máy baitcasting (máy ngang) nhưng không thể phủ nhận tính thông dụng và phổ biến của dòng máy spinning (máy đứng). Sở dĩ làm được điều đó vì máy spinning có thể câu được mọi nơi, mọi địa hình, tiện lợi và dễ sử dụng nhất là khi dùng với dây mảnh. Mỗi bộ phận, cơ phận của máy spinning đều được thiết kế theo một nguyên lý riêng, có những chức năng đặc thù, người dùng cần phải có một số quan tâm nhất định để tận dụng tối đa công năng của máy đồng thời tránh được những hỏng hóc đáng tiếc.

Khung máy
Nghành công nghiệp chế tác máy câu đã có những bước tiến vượt bậc. Nhiều chất liệu siêu việt đã được nghiên cứu và phát triển với mục đích là tạo lập dấu ấn thương hiệu nhưng về căn bản, chất liệu khung máy chính vẫn là graphite, nhôm hoặc nhựa tổng hợp. Tuy không “sang” bằng nhôm, không cứng bằng nhôm, nhưng graphite vẫn là vật liệu chủ đạo làm máy câu phổ thông vì nó nhẹ hơn nhôm và giá thành cũng dễ chịu. Những loại máy câu biển có yêu cầu cứng khỏe, không bị khuất phục bỡi cá lớn đều được làm bằng nhôm hoặc hợp kim có tính năng cứng chắc như nhôm, tuy vậy, máy câu biển làm bằng graphitecũng rất tuyệt, thậm chí nó hơn nhôm ở chỗ là có tính kháng muối nên ít bị rỉ sét, dùng rất bền. Việc Nhôm luôn là chất liệu khung máy được ưa chuộng hàng đầu là có lý do. Khi một con cá bị hãm sức chạy ở một lực chừng 10 kg, máy câu sẽ phát ra một nhiệt lượng rất lớn. Lúc đó, với đặc tính cứng khỏe, dễ phân tán nhiệt, khung máy nhôm sẽ đảm trách được công việc quan trọng là bảo toàn máy và ổn định các cơ phận bên trong, điều mà các chất liệu nhẹ như graphite khó thể làm được.

Ngoài nhôm và graphite, các hãng lớn còn có các chất liệu đặc biệt khác như zaion carbon (Daiwa) và CI4+ (Shimano). Chất liệu zaion được tạo ra trong quá trình tổng hợp plastic và graphite, có đặc điểm: nhẹ như kim loại magie nhưng khỏe hơn 30% so với magie, rất thân thiện với môi trường nước mặn. Còn CI4+ là một loại carbon nhẹ hơn chất liệu graphite XT-7 đến 50% nhưng lại mạnh hơn gấp đôi, không chứa kim loại, không thấm nước nên không gỉ sét, do vậy, chúng là loại vật liệu làm cho máy câu nhẹ, chính xác, cứng cáp và bền bỉ theo thời gian.

Size máy
Máy câu của mỗi hãng đều có con số riêng để biểu thị size máy, ví dụ Shimano có các size 1000, 2000, 2500, 3000, 4000, 5000, 6000, 8000, 10000, 12000, 14000, 18000, 20000, 30000. Còn Daiwa là 1000, 1500, 2000, 2500, 3000, 3500, 4000, 4500, 5000, 5500, 6000, 6500, 7000, 8000 - 8000 là size máy lớn nhất. Số càng nhỏ thì máy càng nhỏ, tương ứng với khả năng chứa dây ít của ống dây. 

Tỉ số truyền động
Khi đọc thông số kỹ thuật của máy câu, người sành đồ câu sẽ dành nhiều sự chú ý cho con số đứng cạnh dòng chữ tiếng anh “Gear Ratio” in trên hộp, ví dụ 6.2:1 hoặc 5.3:1. Đây là thông tin về tỉ số truyền động của máy câu, diễn đạt, khi tay quay quay 1 vòng thì ống dây sẽ quay bao nhiêu vòng. Với giải thích đó, tỉ số 6.2:1 nghĩa là khi tay quay quay 1 vòng thì ống dây xoay 6.2 vòng. Số vòng quay của ống dây càng nhỏ thì tốc độ thu dây càng chậm, thường thấy ở những máy câu chậm (Power Gear)có sức kéo tuyệt vời đối với cá lớn. Hiện nay, tỉ số truyền động 6.2 là nhanh nhất, giúp máy thu dây nhanh. Tùy vào kiểu câu, loại cá, vùng nước mà chọn máy có tỉ số lớn nhỏ, nhanh chậm.

Vậy, tỉ số truyền động bao nhiêu là hoàn hảo cho từng kiểu câu?Theo các chuyên gia, nếu chọn máy câu để câu mồi sống, nên chọn máy có tỉ số truyền động thấp để gia tăng sức mạnh cho máy, giúp máy dễ dàng quay khi có tải trọng. Còn câu mồi giả, máy nên có tỉ số truyền động cao. Cũng cần chú ý: tỉ số cao thì dây cũng phải thật mảnh mới phù hợp với tỉ số truyền động và tổng sức mạnh của máy. Thật ra thì cũng có thể dùng loại máy có tỉ số truyền động cao (tốc độ thu dây nhanh và mạnh) để câu mồi sống nhưng nhược điểm của chúng là không được bền. Vậy thì cần phải giảm yêu cầu về tốc độ xuống để đạt được độ bền. 

Bộ hãm dây
Trong máy câu, hãm dây là bộ phận quan trọng bậc nhất. Cơ chế hãm của máy câu spinning là tạo lực hãm trực tiếp lên ống chứa dây. Đĩa hãm, đa phần, được đặt ở trục chính, đường kính đĩa hãm nhỏ hơn đường kính ống dây. Nhiều đĩa hãm được xếp chồng lên nhau hợp lực tạo nên một lực hãm tương thích. Máy câu, bất kể loại nào, đều thực hiện cơ chế hãm dây dựa vào sức ép của các đĩa hãm lên ống dây. Tùy theo chất liệu, kích thước, vị trí cũa đĩa hãm mà tạo được lực hãm khác nhau. Đĩa hãm thường được làm bằng các loại chất liệu như sợi carbon, sợi graphite, bần hoặc men sứ. Tùy theo giá thành của máy câu mà hãng chọn loại chất liệu làm đĩa hãm, máy đắt tiền thường có đĩa hãm làm bằng sợi carbon, giúp bộ hãm bền, trơn mượt, lực hãm cao. Dù làm bằng chất liệu nào thì các đĩa hãm cũng sẽ được xếp đối nghịch, hoặc xen kẽ, với các đĩa hãm làm bằng kim loại (thép không gỉ) để chia đều áp lực giữa các đĩa hãm. Dù làm bằng chất liệu nào thì các đĩa hãm cũng phải góp phần tạo được hai điều căn bản trong toàn bộ hệ thống hãm đó là mức hãm và độ êm của bộ hãm.

Đa số máy câu spinning đều có núm chỉnh hãm đặt ở đầu trục chính. Khi con cá mắc câu tháo chạy kéo dây tuôn ra nhiều, người câu thường phải chỉnh núm hãm vài lần. Dây càng tuôn thì lượng dây còn lại trong ống dây mỗi lúc một ít dần đi và càng lúc càng căng, càng khó kéo, yêu cầu là phải nhã hãm đúng nếu không dây sẽ đứt. Khi con cá quay đầu chạy ngược lại, người câu lại phải thu dây càng nhanh càng tốt, ống dây đầy nhanh trở lại, lúc này, núm hãm lại phải được chỉnh đúng một lần nữa, siết chặt thêm để gây sức ép lên cá nhằm triệt bớt sức mạnh của nó. Câu hỏi đặt ra là thế nào là một mức hãm đúng? Mức hãm dây phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như action của cần, tải trọng của dây, kiểu câu, loại cá. Lực hãm càng cao, lưỡi càng dễ duột ra khỏi hàm cá thậm chí ngoác, gãy lưỡi. Theo các chuyên gia của Shimano, lực hãm nên luôn chỉnh ở mức từ ¼ đến 1/3, tối đa chỉ ½ lực tải của dây trục hoặc dây thẻo. Nếu dùng dây braid lớn có mức tải từ 50-80lb, mức hãm nên ở mức 15-25lb lúc giật cần, và 25-40lb lúc giằng co với cá. 

Bạc đạn
Bạc đạn trong máy câu có tác dụng làm cho máy chuyển động trơn mượt, các cơ phận khác nhờ đó cũng ổn định êm ái hơn. Máy có càng nhiều bạc đạn thì chuyển động càng êm và giá thành cũng càng cao. Máy có nhiều bạc đạn thì sức tải cũng khỏe hơn máy có ít bạc đạn. Nhiều người thường bỏ qua con số “+1” khi đọc thông số kỹ thuật của bạc đạn nhưng đó lại là một con số khá quan trọng khi nói đến việc phân bố bạc đạn trong máy. “+1” nghĩa là máy có bạc đạn trong roller. Bạc đạn roller nằm dưới bộ phận rotor (trục xoay) và giữ cho máy spinning quay ngược lại được. Đó là lý do tại sao đôi khi chúng được gọi là bạc đạn trả ngược.

Câu thủ không nên nhầm lẫn giữa bạc đạn roller và bộ phận trục lăn dây (line roller) nơi đính với càng máy. Hãy chắc chắn rằng trong hệ thống bạc đạn của máy spinning phải có yếu tố “+1” này vì nó sẽ giúp hạn chế sự mài mòn và xoắn dây khi dây vào hoặc ra khỏi máy câu. Chất liệu bạc đạn thường là thép. Với máy câu nước mặn, bạc đạn có gia cố thêm lớp chống ăn mòn bỡi muối mặn.

Ống chứa dây
Ống chứa dây chứa nhiều cơ phận quan trọng của máy câu, thực thi nhiều nhiệm vụ chứ không đơn thuần chỉ là một nơi để chứa dây câu, ví dụ như quăng mồi ra xa, nhẹ nhàng và chính xác. Tùy theo công năng của máy mà ống chứa sẽ có một trong hai loại thiết kế căn bản. Ví dụ như ở loại máy câu longcast, yêu cầu hàng đầu là quăng xa, có lõi ống rất lớn, dài và nông. Lõi dài là để hạn chế thấp nhất việc dây bị ma sát, cho phép dây tuôn ra nhiều và nhanh hơn, mồi đi xa hơn. Trước đây, loại máy này còn có một nắp chụp ngoài che kín ống dây, rất bất tiện khi quăng, dây thường bị rối trong nắp che. Loại ống dây của máy spinning thông dụng hiện nay có thiết kế cân đối, đẹp mắt, ống dây sâu vừa phải chứa được lượng dây tương ứng với size máy, vành ống dây vát vào giúp dây tuôn ra nhanh, trôi chảy, không bị ma sát. Cũng giống như thân máy, chất liệu ống dây thường là nhôm, Graphite hoặc các chất liệu tổng hợp cứng, khỏe nhưng nhẹ và chống gỉ sét.

Nút chống trả ngược (anti-reserve)
Nút chống trả ngược là một càng lẫy nằm sau đuôi máy, có tác dụng giúp cho máy không bị rối dây khi quay ngược lại, đồng thời giúp lưỡi câu xốc mạnh hơn và chính xác hơn. Những nghiên cứu mới của Shimano cho rằng, nút chống trả ngược tiếp tay cho nước xâm nhập vào bên trong máy qua nó, và với cơ chế chống nước cho các bộ phận trọng yếu của Shimano, hầu hết các loại máy câu trung và cao cấp của Shimano đều loại bỏ hoàn toàn bộ phận này. Riêng Daiwa, các dòng máy câu nước mặn size 3500 trở lên cũng không có bộ phận này. Điều này khiến người dùng buộc phải tạo cho mình thói quen mới là “chỉ có tiến mà không có lùi” khi fighting.

VietnamFishingReview